Ekologiczny, ogród to nie tylko moda, ale styl życia, który prowadzi coraz więcej osób. We współczesnym świecie, w którym wokół nas coraz więcej znaleźć możemy betonu niż zieleni, gdzie człowiek zagarnia kolejne zielone połacie, skrawki wolnej ziemi nieodzowną siłę stanowią wszelkie ekologiczne ogrody. To dzięki nim w gąszczu wieżowców, czy ogromnych placów niczym betonowych pustyń znajdujemy chwilę wytchnienia, ukojenia oraz radości.
Wielokrotnie widać jak natura walczy z człowiekiem, by odzyskać swój pierwotny wygląd. Jaką ogromną siłę przebicia mają rośliny, które samotnie kiełkują pośród morza betonu. A gdzie w tym wszystkim miejsce dla ptaków, owadów? Jestem zbudowany tym co w ostatnich latach robią zarówno duże metropolie, jak i małe miasteczka oraz wsie. Mianowicie cieszy mnie, że zrozumiano, że dla lepszego zdrowia i samopoczucia człowieka potrzebna jest otaczająca nas różnorodna zieleń. Przecież nie ma niczego lepszego od przesiadywania w cieniu drzew w upalne, gorące dni lata.
Cieszy mnie bardzo, że odnawiając stare lub zakładając nowe skwery, parki myśli się również o tych najmniejszych stworzeniach, które wykonują chyba najcięższą pracę, a dzięki którym i nam żyje się lepiej. Napawa optymizmem wprowadzanie drzew i krzewów kwitnących zarówno wiosną i latem, roślin miododajnych, wszelkich bylin i roślin jednorocznych. Prócz tego, że są dobre dla zwierząt, zatrzymują hałas, zanieczyszczenia, pył, są naturalnym filtrem powietrza. Obserwując zwierzęta: pszczoły, motyle, trzmiele można podpatrywać jak działa natura, można uczyć tego dzieci, ale można się również przy tym zrelaksować. Dzięki zieleni nasze oczy mogą odpocząć po długim i ciężkim dniu pracy przed monitorem komputera.
Przejdę więc do tego, czym według mnie jest ekologiczny ogród i jak go założyć oraz o niego dbać.
Ekologiczny ogród to przede wszystkim pewien sposób, styl życia. To oddanie naturze całej pracy i zminimalizowanie naszego udziału. To nie używanie chemicznych środków zwalczania szkodników, innych pestycydów, czy sztucznych nawozów mineralnych.
Jak zacząć?
Przed założeniem ekoogrodu warto udać się na spacery po naszej okolicy. Bacznie obserwować jakie rośliny rosną na danych stanowiskach i jakie zwierzęta przyciągają. Warto robić notatki, zdjęcia ciekawych dla nas roślin. Ekologiczny ogród bowiem powinien współgrać z otaczającymi polami, łąkami i innymi zagajnikami. Niestety wiele osób idzie dziś na łatwiznę i jako szczyt nowoczesności w ogrodzie uważają założenie trawnika i obsadzenie żywopłotów tujami. Dla dzikich zwierząt takie miejsce jest martwą pustynią, gdzie nie znajdą niczego dla siebie. By przyciągnąć zwierzęta należy współgrać z otaczającym krajobrazem.
Rozpoczynając prace nad zakładaniem ogrodu spójrzmy co już w nim rośnie, ponieważ może okazać się, że rośliny, które zainteresowały nas podczas spacerów już są w naszym ogrodzie. U mnie ptaki każdego roku rozsiewają nasiona dzikich roślin. Często pojawia się chaber bławatek, liczne sadzonki nawłoci, driakiew polna, polne rumianki, czy przymiotno. Są to rośliny, które rosną na nieużytkach rolnych tuż za płotem i ich nie usuwam.
Sadziec konopiasty
Zakładając ogród najlepszym rozwiązaniem będzie użycie siły własnych rąk. Owszem to ciężka praca, ale pozwoli zapoznać się z gruntem jaki mamy na swojej działce, a po zakończonej pracy da nam dużo radości i satysfakcji. Poza tym zbadajmy odczyn gleby. Będziemy wiedzieć później, czy wybrane przez nas rośliny będą wymagały właśnie takiej ziemi, czy jednak będzie trzeba wybrać inne rośliny lub wymienić glebę pod konkretnymi roślinami.
Jak wybierać rośliny?
Tworząc ogród wprowadzajmy rośliny, które z jednej strony są rodzime, które dostosowały się do naszego klimatu, które spotykaliśmy w starych ogrodach naszych babć. Natomiast z drugiej nie będą wymagały od nas wiele zachodu i dadzą sobie radę nawet podczas srogich zim, czy suszy. Finanse to też ważna sprawa, dlatego zamiast okazałych, drogich egzotycznych roślin, z którymi nie każdy potrafi sobie poradzić (zwłaszcza zimą) lepiej postawić na lokalne odpowiedniki dostosowane do naszego klimatu. To pozwoli zaoszczędzić nam zarówno czas, jak i pieniądze. Wybierzmy rośliny, które będą cieszyły nas przez cały rok. Sadźmy zarówno zimozielone, jak i te, które ładne są tylko w sezonie. Sadźmy rośliny kwitnące od późnej zimy (ciemierniki, przebiśniegi, krokusy i in.), po bardzo późną jesień.
Ściółkowanie rabat
Jest wiele sposobów ściółkowania obsadzonych rabat. Można wybrać jedną metodę, ale można je również mieszać w zależności od tego co mamy pod ręką w danej chwili. Nadadzą się czarno-białe gazety, tektura z pudełek kartonowych, słoma, siano, ścięta trawa, przekompostowana kora, zrębki roślin (tj. rozdrobnione gałęzie), czy przekompostowane trociny, kompost, przekompostowany obornik. Ściółka zapobiega zbyt szybkiemu odparowywaniu wody, przez co gleba dłużej utrzymuje wilgoć, a my nie musimy ciągle biegać z konewką lub wężem ogrodowym. Dzięki temu oszczędzamy zarówno czas, jak i pieniądze. Ponadto taka ściółka powoli rozkłada się, użyźnia glebę.
Obrzeża rabat
Obrzeża rabat warto wykonać, bo oprócz tego, że potrafią ułatwić koszenie trawy to często bywają sporą ozdobą. Wykorzystać można pozostałą z budowy chodnika kostkę brukową, żwir, wydobyte podczas prac ziemnych kamienie, stare cegły, podkłady kolejowe, deski. Można wykonać efektowny płotek z witek wierzbowych lub leszczynowych.
Nawożenie
Nawożenie ekologicznego ogrodu jest proste. Na rabatach wystarczy rozłożyć niezbyt grubą warstwę kompostu lub przekompostowanego obornika. Jeśli zastosowaliśmy inne materiały do ściółkowania będą powoli, z czasem rozkładać się i użyźniać glebę. Warto również stosować płynne nawozy zrobione z pokrzyw, żywokostu lub można kupić gotowy naturalny nawóz organiczny w płynie biohumus.
Woda w ekologicznym ogrodzie
W każdym ogrodzie woda jest cenna jak złoto. Jeśli tylko mamy miejsce koniecznie ustawmy beczki i inne zbiorniki do zbierania wody deszczowej z rynien. Jest to woda darmowa, ale jest znacznie lepsza dla roślin niż woda kranowa, ponieważ jest ciepła i pozbawiona chloru. Dla ptaków i owadów warto ustawić poidełka w kilku miejscach ogrodu. Podlewając ogród pamiętajmy o tym, by nie robić tego w południe, gdyż woda szybko odparuje.
Zależnie od tego jakim czasem dysponujemy podlewajmy ogród albo wcześnie rano, albo późnym popołudniem. Ważną zasadą jest również: podlewać rzadziej, a mocniej, niż po trochu, a często. Rzadziej, lecz obficie podlewane rośliny zmuszone są do zbudowania silnego, głębokiego systemu korzeniowego co sprzyja im w poszukiwaniu wody w głębszych partiach gruntu.
Zwierzęta
Zwierzęta w ekoogrodzie są bardzo cenną pomocą każdego ogrodnika. Jeśli mamy stare, duże drzewa możemy zamontować budki dla ptaków, pod okapem szopy można zamontować budkę dla nietoperzy. Wiosną możemy ustawić domki/hotele dla owadów. W mało uczęszczanym kącie ogrodu warto zostawić stertę gałęzi, suchych liści, większych kamieni. Prędzej czy później w takim miejscu swój dom znajdzie jeż. Można również skonstruować domek dla jeża – projekty i pomysły na ich wykonanie warto znaleźć w internecie. W zacisznym miejscu ogrodu można ustawić karmnik dla ptaków. W kamieniach ułożonych w słonecznym miejscu na pewno będą wylegiwały się jaszczurki. W wypełnionych słomą doniczkach zatkniętych na paliku swój dom znajdą skorki, które będą walczyły z mszycami.
Trawnik
Swój zielony „dywan” nawożę raz w roku popiołem powstałym z palenia drzewem. W ogóle go nie podlewam. Latem, kiedy doskwiera susza w jednym miejscu jest soczyście zielony, a w pobliżu dużych drzew niemal wypalony, suchy. Może nie jest to ładny widok, ale wystarczy, że popada deszcz, a trawa pięknie odżyje. Koszenie przeprowadzam zależnie od tego czy w glebie jest dużo wilgoci, czy panuje susza co 1-2 tygodnie. Miejsc, w których trawa szczególnie słabo rośnie nie koszę jej nawet przez miesiąc.
Jeśli macie w ogrodzie trudno dostępny lub mało uczęszczany zakątek warto pomyśleć o założeniu łąki kwietnej. Można kupić gotowe mieszanki roślin i wysiać je zgodnie z zaleceniami producenta. Takie łąki wymagają minimum pracy, wystarczy skosić je raz lub dwa w roku, a zbudują w ogrodzie wspaniały ekosystem, swoisty mikrokosmos przyciągając mnóstwo różnych zwierząt. Ja nie odchwaszczam trawnika, oprócz trawy znaleźć na nim można: stokrotki, mniszek lekarski, babkę lancetowatą, białą koniczynę, krwawnik pospolity, mech i wiele innych. Ja prawdę mówiąc częściej nazywam go ‚chwastownik’ niż trawnik, ale go lubię.
Rzeczy z odzysku
Eko recykling – w ogrodzie wykorzystać można niemal wszystko co mamy pod ręką. Tak naprawdę ogranicza nas tylko nasza wyobraźnia. Ze skrzyń po jabłkach, czy starych wiader można zrobić kwietniki. Do takich zastosowań można również wykorzystać stare opony, można z nich zrobić siedziska, stolik, czy murki oporowe. Ze starych desek możemy zbić skrzynie, dzięki czemu uzyskamy podwyższone grządki. Patyki, tyczki, jakieś grube druty zbrojeniowe mogą stanowić podpory dla roślin. Do ich związywania często wykorzystuję stare bawełniane prześcieradła. Odrywam około 5-centymetrowej szerokości paski i przywiązuję roślinę. Taki materiał po jakimś czasie sam się rozkłada, a poza tym jest miękki i nie uszkadza roślin.
Plastikowe pojemniki typu beczki i wiadra warto wykorzystać do gromadzenia wody lub do zrobienia płynnego nawozu z pokrzyw. Plastikowe kubeczki, czy tekturowe rurki z papieru toaletowego, ręcznika papierowego wykorzystuję wiosną do robienia rozsad warzyw i kwiatów. Zbieram różne doniczki, które później wykorzystuję do pikowania młodych roślin. Wiele osób do ozdoby swoich ogrodów wykorzystuje różne naczynia, butelki, z których robią świeczniki/lampiony, wazony, pojemniki do sadzenia roślin. Swego czasu wiele osób sadziło rośliny w starych butach, które z czasem pięknie wpisywały się w ogród porastając mchem i porostami. Można wykorzystać puszki po farbie, sznurki, stare meble.
Choroby i szkodniki
Choroby, szkodniki oraz chwasty w ekologicznym ogrodzie. Tak naprawdę ekologicznie uprawiany ogród wytworzy swój własny ekosystem, w którym szkodniki będą zwalczane przez naszych sprzymierzeńców bez naszego udziału. Jeśli pojawią się choroby roślin, np. drzewo zaatakuje jakaś choroba grzybowa i drzewo lub jego część zacznie obumierać to najlepiej całą lub część rośliny usunąć. W ten sposób choroba nie rozprzestrzeni się na resztę ogrodu. Taką roślinę należy spalić lub rozdrobnić i wystawić w workach do zabrania przez firmę odbierającą odpady. Nie wolno wrzucać jej do kompostownika, bo choroby przeniosą się na inne rośliny. Co do chwastów to oczywiście nie pozwólmy by wszystko rosło jak chciało. To my jednak dalej musimy panować nad ogrodem i usuwać, np. nadmiar wysianych roślin, czy ścinać ich przekwitnięte kwiatostany. Jest to ważne ze względu na to, by silniejsze, bardziej ekspansywne rośliny nie zagłuszyły tych mniejszych, słabszych. W uprawie ekologicznego ogrodu należy zachować zdrowy rozsądek.
W ekologicznym ogrodzie warto uprawiać warzywa oraz owoce. Przywabione dzikimi kwiatami owady zapylające będą również zapylały drzewa i krzewy owocowe oraz warzywa dzięki czemu mamy szansę na zwiększenie naszych plonów. W warzywniku warto stosować również płodozmian, a także wysiewać między grządkami kwiaty jednoroczne: nagietki, aksamitki, szałwie, kosmosy/onętki. Dzięki nim warzywnik skorzysta na dwa sposoby: przyciągnie pszczoły, trzmiele i inne zapylające owady, a także swoim zapachem odstraszy szkodniki (nagietek, aksamitka).